PREVENTIEMETHODIEKEN
VOOR MEER GEZONDHEID

De SEM-J (individueel Screeningsinstrument Ervaringen met Middelengebruik voor Jongeren)is een screeningsinstrument waarmee begeleiders in CLB's, bijzondere jeugdzorg en JAC's op een eenvoudige manier een ernstinschatting kunnen maken van het middelengebruik van een jongere (12-18 jaar) en de nood aan verdere alcohol- en drugspecifieke begeleiding. De afname van de SEM-J dient te kaderen in een individueel begeleidingstraject. De handleiding biedt ten eerste concrete tips over de afname van de SEM-J, de scoring, de interpretatie en de bespreking van de resultaten. Ten tweede vindt u er achtergrondinformatie over het begeleiden en doorverwijzen van jongeren met alcohol- of andere drugproblemen.

Naast het uitwerken van een alcohol- en drugbeleid in elke sector afzonderlijk, zijn afstemming en samenwerking op lokaal vlak tussen deze sectoren nodig. Want een lokaal alcohol- en drugbeleid is een zaak van iedereen: het gezin, de wijk, het jeugdhuis, de school, de sportclub, het bedrijf, de horeca,... iedereen krijgt ermee te maken.

En iedereen kan vanuit zijn eigen invalshoek een rol spelen bij het bespreekbaar maken, voorkomen en verhelpen van alcohol- en drugproblemen.
Een lokaal beleid kan daarom niet door één organisatie worden uitgetekend, maar is het werk van vele betrokkenen. De lokale overheid kan hier ondersteuning bieden en zijn specifieke lokale voortrekkersrol opnemen.

Zilverwijzer in Woonzorgcentra wil de geestelijke gezondheid van de bewoners bevorderen. Bewoners die zich goed in hun vel voelen, kunnen beter om met uitdagingen die horen bij het ouder worden zoals ziekte, verlies van geliefden of verhuizen naar het woonzorgcentrum.

Samen met ouderenverenigingen, huisartsen, lokaal gezondheidsoverleg en mutualiteiten wil VAD met de campagne actief sensibiliseren over de risico’s van alcohol op latere leeftijd: ‘Als je ouder wordt, kan je minder goed tegen alcohol. Praat erover met je huisarts.’

Dit is een methodiek waarmee met ouders van diverse etnisch-culturele achtergronden groepsgesprekken georganiseerd kunnen worden over tabak, alcohol, drugs en andere verleidingen en hoe ze hiermee omgaan in de opvoeding. De groepsgesprekken worden gestructureerd aan de hand van een nepdocumentaire of mockumentary met de titel ‘Grand Temptationz’ die de verschillende thema’s inleidt.

Sinds het schooljaar 2000-2001 organiseert VAD een leerlingenbevraging over alcohol en andere drugs bij jongeren in het secundair onderwijs. Werken aan een drugbeleid op school impliceert het doorvoeren van een verandering in de school. Of het nu gaat over het bijsturen van een bestaand beleid of de prille ontwikkeling van een drugbeleid, het gaat altijd om een complex proces. Wanneer de school een proces van verandering doorvoert, is het een absolute meerwaarde om de beginsituatie en de specifieke noden en behoeften van de school in kaart te brengen.

Dit kan door de leerlingen van de school te bevragen over middelengebruik binnen hun leefwereld (frequentie en hoeveelheid van gebruik, motieven, houding van vrienden, beschikbaarheid … ) en hun ervaringen met het huidige drugbeleid.

Hulpverleners in de welzijns- en gezondheidssector worden regelmatig geconfronteerd met riskant of problematisch middelengebruik bij hun cliënten. Mensen aanzetten om dit gedrag te veranderen, blijkt niet eenvoudig. Heel vaak zien deze cliënten hun gebruik niet als een probleem en komen ze met een andere hulpvraag, zoals slaapproblemen, maagpijn, huisvesting, schulden,... Als de hulpverlener adviseert om het gebruik te stoppen of te minderen, moet hij vaak vaststellen dat de cliënt dit niet opvolgt. Een cliënt die zijn gedrag verandert, hervalt vaak plots weer in zijn oude patroon. Het 'gebrek aan motivatie' en het 'steeds weer hervallen' bezorgt menig hulpverlener gevoelens van machteloosheid.

Motiverende gespreksvoering blijkt een effectieve aanpak om gedragsverandering te bevorderen, ook bij cliënten die nog niet gemotiveerd zijn. 'Het Huis' laat u kennismaken met de belangrijkste principes ervan.

‘Vlucht naar Avatar’ is een lessenpakket over gamen voor leerlingen van de derde graad lager onderwijs. Het vertrekt vanuit de positieve insteek dat gamen heel leerzaam en ontspannend kan zijn, maar geeft ook aandacht aan de kleine groep gamers bij wie het gamen kan ontsporen. Het omvat zes lessen en zet sterk in op activerende werkvormen.

Deze reeks folders bestaat uit 16 folders die door De Druglijn worden verspreid.

Intermediairs in de uitgaanssector aanzetten tot het uitwerken van een multi-componenten alcohol- en drugbeleid.

Bijna elk kind weet wat een leuke tijdsbesteding gamen kan zijn. Toch zijn ouders soms bezorgd, omdat ze het gevoel hebben dat er te veel gegamed wordt. Om ouders hierin te ondersteunen, is er 'Als Kleine Kinderen Groot Worden en Gamen'. Het is een eenmalige sessie voor ouders, waarin ze in groep op een interactieve manier opvoedingsvragen bespreken aan de hand van filmpjes en oefeningen.

Ondersteuningsmap om intermediairs in de sector Justitie aan te zetten tot het uitwerken van een multicomponenten alcohol- en drugbeleid.

"Route 12+" is een interactief spel waarbij dialoog, discussie en het voeren van groepsgesprekken centraal staan. Met deze werkvorm wil de begeleider dialoog tussen ouders over opvoeding, tabak, alcohol en drugs stimuleren. Het spel bestaat uit fotomateriaal en spelkaarten in de taal van de groep.

Allerlei materialen en modules voor gebruikers, kinderen van ouders met een afhankelijkheidsproblematiek, partners van gebruikers en andere personen uit de omgeving van de gebruiker om aan een afhankelijkheidsproblematiek te werken.

Evaluatie dient als een rode draad doorheen het beleidsvormingsproces te lopen. Het is dus niet 'iets wat er achteraf nog even bijkomt'. Integendeel, het past binnen een planmatige aanpak, en is belangrijk binnen iedere fase.
De focus van deze evaluatiemethodiek ligt op procesevaluatie.De verschillende stappen die geëvalueerd dienen te worden zijn: het lokaal overleg, het lokale draagvlak, de lokale analyse(resultaten) en de genomen acties of geïmplementeerde interventies. De resultaten worden teruggekoppeld naar het lokaal overleg en opgenomen in het volgende beleidsplan.
ELAD bestaat uit richtvragen die voor iedere stap binnen het beleidsvormingsproces een indicatie geven of aan alle aspecten werd voldaan. Deze richtvragen zijn een combinatie van de elementen zoals beschreven in het stappenplan ‘Omdat iedereen erbij wint. Samen voor een lokaal alcohol- en drugbeleid’ en de COMIQS standaarden.

ZOT op kamp biedt een leidraad voor jeugdbewegingen om afspraken te maken over alcohol en drugs op kamp en is een nieuw onderdeel van drugsinbeweging.be.

Deze visietekst kadert het alcoholgebruik van ouderen met enkele cijfers, benoemt de toegenomen impact van alcohol ten gevolge van het verouderingsproces en beschrijft de preventieve aanpak die schadelijke gevolgen van alcoholgebruik bij deze doelgroep kan voorkomen of verminderen.

Een campagne sensibiliseert en informeert de jongeren en hun ouders over alcoholgebruik door jongeren. Supermarkten en winkels, waar jongeren vaak alcohol kopen, helpen mee om een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak te creëren door zelfklevers te kleven die de leeftijdsgrenzen aangeven. Ook het uitgaansleven en het jeugdwerk zijn op de kar gesprongen. Voor het kassapersoneel van supermarkten werd er een instructievideo gemaakt die toont hoe men op een klantvriendelijke manier ervoor kan zorgen dat de alcoholwetgeving correct wordt toegepast.

De zelfklevers, affiches, een postkaartje, brochure, nieuwsbrief voor winkel-eigenaars, barbriefing en instructievideo's voor horeca- en winkelpersoneel zijn te verkrijgen via de website van VAD.

TOPspel is een methodiek die ontwikkeld werd door De Sleutel, op basis van het evidence based Good Behaviour Game. Het traint de persoonlijke en sociale vaardigheden bij kinderen in de lagere school. De ingrediënten van TOPspel zijn teamwork, afspraken maken en positieve bekrachtiging. Gewenst gedrag wordt op een positieve en speelse manier ingeoefend.

Met deze spelfiches kan je aan de slag als je met je jeugdhuis of jeugdbeweging eens stil wil staan bij alcohol- en cannabisgebruik. Aan de hand van vijf spelen denk je met je groep na over wat je kan doen als je je zorgen maakt over het alcohol- en/of cannabisgebruik van een vriend. Dankzij een handig mapje en geplastificeerde fiches, trotseert dit pakket weer en wind, zodat ook jouw opvolgers dit pakket nog kunnen gebruiken. Het pakket bevat naast deze spelfiches ook vier bladwijzers met communicatietips. Maat in de Shit werd uitgewerkt door CAT Infopunt - CGG Eclips vzw en VAD.